Grote gok

Bij onze meest opvallende uiterlijke kenmerken hoort natuurlijk de neus. Deze bijzondere uitstulping in het midden van ons gezicht is lastig te verstoppen en daarom een opvallende en veelbesproken verschijning. Zo herken je een lief kaboutertje aan zijn schattige wipneusje en een heks natuurlijk aan haar grote haakneus. En de neus van Clown Bassie kennen we natuurlijk ook allemaal. Soms is hij zelfs bepalend voor de mens die hem draagt: Willem Holleeders opvallend grote exemplaar leverde hem in de onderwereld zijn bijnaam ‘De Neus’ op. En als in de kroeg iedereen 10 euro moet betalen, heet dat ‘10 euro de neus’.

Waar heb jij een neus voor?

Waarom zit-ie daar eigenlijk? Alleen om te ruiken? Nee! De neus is er ook om de lucht die je inademt te verwarmen en te zuiveren van kleine deeltjes voordat die de longen ingaat.
De neus is natuurlijk ook om mee te ruiken. En om mee te proeven!
Door het samenspel van de neus en de tong krijgt eten en drinken (lekkere) smaak. Reuk speelt verder een belangrijke rol bij herkenning van gevaar. Denk aan de geur van rook en gas. En je kunt ruiken of iets bedorven is. Je neus beschermt je dus tegen van alles en nog wat.

Zeepaardje

Fijne bijkomstigheid van dat overlevingsmechanisme van de mens is dat we, naast gevaar detecteren, kunnen genieten van de geur van een mooie wijn of die van bloemen. Ook kan een bepaalde geur ons door herkenning meevoeren terug in de tijd. Een dennengeur die een ‘kerstgevoel van vroeger’ oproept of de lucht van chloor die je doet terugdenken aan je eerste zwemles… Reuk heeft van al onze zintuigen de sterkste verbinding met onze herinneringen. Dit komt doordat de neus dicht bij de ‘hippocampus’ te vinden is. Dit deel van de hersenen wordt door zijn vorm ook wel het ‘zeepaardje’ genoemd en is de harde schijf van onze herinneringen.

Voor de vorm

De vorm van ons reukorgaan is door de natuur aangepast aan ons leefklimaat. Bij een omgeving met warme, vochtige lucht zijn neuzen breder en met grotere neusgaten. Hoe verder je van de evenaar vandaan gaat, hoe kouder het wordt en hoe smaller onze neuzen worden. Met steeds kleinere neusgaten. Koude lucht kan zo beter verwarmd worden, voordat het de longen bereikt. Een vernuftig principe.

Smaken verschillen

Proeven doe je met meer zintuigen dan alleen met de mond. Aangezien de tong niets anders detecteert dan zoet, zout, bitter, zuur of umami, zijn er meer zintuigen nodig om goed te kunnen proeven wat je eet of drinkt. De neus is daar zeer belangrijk bij. Door uitademen komen geurstoffen uit voedsel en drank vanuit de mondholte via de neuskeelholte bij het reukorgaan. Vervolgens gaan de hersenen met deze informatie aan de slag.

Je proeft dus meer met je neus dan met je tong. Alleen door te ruiken kunnen we onderscheid maken tussen een aardbei en een banaan. Onze tong vindt ze allebei alleen maar zoet en meer niet. De belangrijke subtiele smaakverschillen kunnen we alleen waarnemen door te ruiken.

De ene osmie is de andere nie

Zo’n verfijnd reuksysteem is kwetsbaar. Onze neus is dan ook onderhevig aan allerlei mogelijke onvolkomenheden. Omdat de neus zo belangrijk is bij het proeven of detecteren van gevaar, levert het niet goed werken van deze geurdetector grote problemen op.

Een kleine greep uit een lange reeks bijzondere reukproblemen:

• euosmie: onprettige geuren worden als prettig ervaren.
• troposmie: dingen die heerlijk horen te ruiken, ruiken erg vies.
• fantosmie: geurhallucinaties, iets ruiken wat er niet is.
• kakosmie: geuren worden als vies, onaangenaam ervaren.
• agnosmie: niet kunnen benoemen waar iets naar ruikt.

Wassen neus

Niet iedereen is even blij met het eigen neusje. Veel plastisch chirurgen levert dat menig reisje naar de Malediven op. Een neuscorrectie is en blijft een populaire ingreep. Begrijpelijk bij fysieke ongemakken, zoals niet goed kunnen ademen. Maar toch zijn er ook mensen die met een nieuwe neus iets anders denken te winnen. Meestal komen zij erachter dat ware schoonheid toch echt van binnen zit. Voor deze mensen wordt het strakgetrokken neusje toch vaak een wassen neus.

We zeiden het al: de neus is moeilijk te verstoppen, hij valt nou eenmaal behoorlijk op, zo midden in je gezicht. Maar wat nou als ie echt verstópt is? Vervelend, al zijn er momenten te bedenken dat je zou wíllen dat je neus verstopt is. Bij flinke stank bijvoorbeeld. Heb jij ook wel eens zo’n momentje? Kijk dan in onze handige Geurgids. Want tegen elke nare geur is iets te doen! Wees een beetje lief voor je neus, met de producten van PowAir.